Alimlər Marsın içində nə olduğunu açıqlayıb

Elm adamları NASA-nın "InSight" kosmik aparatı vasitəsilə əldə olunan seysmik məlumatlar əsasında Marsın daxili quruluşunu yenidən modelləşdirib. Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, Qızıl Planetin mantiyası hələ də 4,5 milyard il əvvələ aid nəhəng qaya parçalarını daşıyır.

E-huquq.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, tədqiqat Böyük Britaniyada yerləşən "Imperial College London" universitetindən Dr. Konstantinos Xaralambusun rəhbərliyi ilə aparılıb. Komanda səkkiz böyük marszəlzələsi və meteor toqquşmasının yaratdığı seysmik dalğaları təhlil edib.

Araşdırma zamanı bu dalğaların yayılma formasına əsaslanaraq mantiyada 4 kilometrə qədər dərinliyə malik böyük qaya bloklarının olduğu müəyyən edilib. Bu strukturların, Marsın yaranmasının ilkin dövrlərində baş verən kosmik toqquşmaların izləri olduğu vurğulanır.

Günəş sisteminin ilk 100 milyon ili ərzində Mars və Yer kimi daxili planetlər intensiv meteorit bombardımanına məruz qalıb. Alimlərin fikrincə, bu toqquşmalar Marsın gənc qabığını dağıdaraq geniş maqma okeanlarının yaranmasına səbəb olub. Maqmanın soyuması və kristallaşması nəticəsində fərqli tərkibli qaya parçaları mantiyada ilişib qalıb.

Yer kürəsində bu cür geoloji izlər levha tektonikası səbəbilə zamanla silinib. Ancaq Marsın təkparça sabit qabığa sahib olması bu qədim strukturların adətən bir “zaman kapsulu” kimi günümüzə qədər qorunmasına imkan verib.

Tədqiqatçılar bu tapıntıların əhəmiyyətinə diqqət çəkərək bildiriblər ki, Marsın daxilində qorunmuş bu qədim və qeyri-bərabər strukturlar bir planetin geoloji tarixinə və təkamülünə bənzərsiz bir pəncərə açır.

Yer, Günəş sistemində qabığı levha tektonikası ilə daimi şəkildə dəyişən yeganə planetdir. Marsda aşkar olunan bu geoloji xüsusiyyətlər, eyni zamanda Venera və Merkuri planetlərinin daxili strukturlarını anlamaq üçün də mühüm müqayisə imkanı yaradır.

Bu əlamətdar elmi araşdırma nüfuzlu "Science" jurnalında dərc olunub.

Şəbnəm Mehdizadə