Odun ixtirası düşünüldüyündən daha qədim dövrə təsadüf edirmiş

İngiltərənin Barnham kəndində aparılan qazıntılar, insanların şüurlu şəkildə odun yandırma qabiliyyətinə malik olduqlarına dair ən qədim birbaşa dəlili ortaya qoyub. Yeni tapıntılar göstərir ki, bu mühüm bacarıq əvvəllər düşünüldüyündən daha qədimdir və 400 000 ildən çox əvvəl insanlar alətlərdən istifadə edərək odun yandıra bilirdilər.

E-huquq.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, Britaniya Muzeyinin arxeoloqu Rob Devis və komandası Barnhamdakı gil çuxurunda Paleolit dövrünə aid əhəmiyyətli qalıqlar tapıblar. Əvvəlki tədqiqatlar insanların 50.000 il əvvəl odun yandırma qabiliyyəti qazandıqlarını göstərirdi. Lakin bu yeni kəşf insanların şüurlu şəkildə tonqal yandırmağa başlamasının tarixini təxminən 350.000 il əvvələ qədər uzadır.

Tapıntılar arasında yandırılmış torpaqdan hazırlanmış ocağın yaxınlığında dörd çatlamış çaxmaq daşı əl baltası və iki kiçik oksidləşmiş pirit parçası tapılıb. Pirit danışıq dilində "od daşı" kimi tanınır və qığılcım yaradan bir mineral olaraq tonqal yandırmaq üçün istifadə edilib. Tədqiqatçılar piritin bu ərazidə təbii olaraq nadir olduğunu və bu parçaların təsadüfi olaraq deyil, qəsdən tonqal yandırmaq məqsədilə gətirildiyini müəyyən ediblər.

Daha ətraflı araşdırmalar nəticəsində yandırılmış torpaq üzərində dəfələrlə qızdırılma izləri aşkar edilib, bu da həmin sahənin tonqal yeri olduğunu təsdiqləyib. Mütəxəssislər bu od yandıranların çox güman ki, neandertallar olduğunu düşünürlər. Bu kəşf neandertalların mücərrəd düşüncə tələb edən mürəkkəb texnoloji davranışlara malik olduqlarına dair mühüm bir sübutdur.

Odun yandırma qabiliyyəti erkən insanların həyatında böyük sosial və bioloji üstünlüklər gətirib. Yemək bişirmək, qidanın həzm edilməsini asanlaşdırıb və qida qəbulunu artırıb. Odun ətrafında toplaşmaq, daha böyük qrup həyatını təşviq edib və sosial əlaqələri gücləndirib.

Tədqiqatçılar bu sosial və bioloji inkişafların beyin ölçüsünün artmasına, idrakın inkişafına və insanlarda daha mürəkkəb sosial münasibətlərin formalaşmasına birbaşa təsir etdiyini qeyd edirlər. Bu kəşf insanların mədəni inkişafının və intellektual təkamülünün başlandığı dövrə dair yeni perspektivlər təqdim edir.

Şəbnəm Mehdizadə