Cinayət məsuliyyətindən hansı hallarda azad olmaq mümkündür?

Bəzən qanunda və ya təcrübədə əməldə cinayət tərkibi olsa da onun cinayət kimi sayılmaması hallarına rast gəlinir. Cinayət Məcəlləsində əməlin cinayət olmasını aradan qaldıran hallar mövcuddur. Belə hərəkətlər cinayətə bənzəsə də, lakin özünü müdafiə və ya kriminal qəsdə qarşı törədildiyindən məsuliyyətdən azad edir. Bunlardan biri də zəruri müdafiə və son zərurət vəziyyətidir. Yəni, əməldə formal cəhətdən cinayət olsa da, bu əməl zəruri müdafiə olaraq qanunla qorunduğuna görə cinayət sayılmır. Bəs hansı hallar zəruri müdafiə və ya son zərurət hesab edilə bilər?

E-huquq.az-ın məlumatına görə, Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 36-cı maddəsinə əsasən, zəruri müdafiə vəziyyətində, yəni özünü müdafiə edənin və ya başqa şəxsin həyatını, sağlamlığını və hüquqlarını, dövlətin və cəmiyyətin mənafelərini qəsd edənə zərər vurmaq yolu ilə ictimai təhlükəli qəsddən qoruyarkən törədilmiş hərəkət, zəruri müdafiə həddini aşmamışdırsa, cinayət sayılmır.

Peşə və ya digər xüsusi hazırlığından və qulluq vəziyyətindən asılı olmayaraq bütün şəxslər zəruri müdafiə hüququna malikdirlər. Bu hüquq, dövlət orqanlarına və ya başqa şəxslərə kömək məqsədi ilə müraciət etmək, habelə ictimai təhlükəli qəsddən yayınmaq imkanından asılı olmayaraq bütün şəxslərə şamil olunur.

Qəsdin xarakterinə və ictimai təhlükəlilik dərəcəsinə açıq-aşkar uyğun gəlməyən qəsdən törədilən hərəkətlər zəruri müdafiə həddini aşmaq hesab edilir.

Bundan əlavə, Cinayət Məcəlləsinin 38-ci maddəsinə əsasən, son zərurət vəziyyətində, yəni şəxsin özünün və ya başqa şəxslərin həyatını, sağlamlığını və hüquqlarını, dövlətin və cəmiyyətin mənafelərini bilavasitə qorxu altına alan təhlükəni aradan qaldırmaq üçün bu Cinayət Məcəlləsi ilə qorunan obyektlərə zərər vurmaq yolu ilə törədilmiş hərəkət, əgər həmin vəziyyətdə bu təhlükəni başqa vasitə ilə aradan qaldırmaq mümkün deyildirsə və bu zaman son zərurət həddinin aşılmasına yol verilməmişdirsə, cinayət sayılmır.

Baş vermiş təhlükənin xarakterinə və dərəcəsinə, habelə həmin təhlükənin aradan qaldırılması şəraitinə aşkar surətdə uyğun olmayan zərər vurulması və vurulmuş zərərin qarşısı alınmış zərərə bərabər və ya ondan artıq olması son zərurət həddini aşma sayılır. Son zərurət həddini bu qaydada aşma, yalnız qəsdən zərər vurulduqda cinayət məsuliyyətinə səbəb olur.