Marsda zaman daha sürətlə axır - Alimlər fərqi hesablayır

ABŞ-dakı Milli Standartlar və Texnologiya İnstitutundan (NIST) iki fizik tərəfindən aparılan yeni tədqiqat Marsdakı saatların Yerdəki saatlarla müqayisədə gündə orta hesabla 477 mikrosaniyə (saniyənin milyonda biri) daha sürətli işlədiyini ortaya qoyub.

E-huquq.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu nəticə, Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə əsaslanır. Bu nəzəriyyəyə əsasən, zaman kütlə və cazibə qüvvəsindən təsirlənir.

Eynşteynin nəzəriyyəsinə görə, güclü cazibə sahəsindəki saatlar daha yavaş işləyir. Marsın Yerdən daha zəif cazibə sahəsinə sahib olmasi səbəbindən zaman orada daha sürətli keçir. Marsın kütləsi Yerin kütləsinin yalnız 10%-i qədər olduğundan bu fərq meydana gəlir.

Fiziklər Neil Ashby və Bijunath Patla Mars üçün xüsusi bir zaman ölçmə sistemi hazırlayıblar. Bu sistem əvvəlcə Ay üçün hazırlanmış vaxt standartlarına əsaslanır. Ayda zaman Yerdən 56 mikrosaniyə daha sürətli axır.

Marsdakı vaxt fərqini ölçmək Ayla müqayisədə daha mürəkkəbdir. Tədqiqatçılardan Bijunath Patla bildirib ki, Ay üçün Yer, Günəş və Ay arasındakı üçqat qarşılıqlı təsiri hesablayıblar, amma Marsda Yer kürəsi ilə birlikdə dördqat cazibə qüvvəsini nəzərə almalıdırlar.

Hesablamaları çətinləşdirən bəzi amillər bunlardır:

Məsafə fərqi: Mars, Yerdən Günəşə daha uzaqdadır və buna görə də Günəşin cazibə təsiri Marsda daha zəifdir.

Orbital quruluş: Marsın orbitindəki daha böyük dəyişikliklər, cazibə qüvvəsinin il ərzində daha çox dalğalanmasına səbəb olur.

Vaxtın dəyişkənliyi: Marsda zamanın sürəti gündə 477 mikrosaniyə daha sürətli olsa da, bu fərq Marsın ilinə görə gündə 266 mikrosaniyəyə qədər dəyişə bilər.

Bu dəqiq vaxt ölçmələri gələcəkdə Marsa göndəriləcək insan missiyaları və planetlərarası rabitə üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Yer kürəsindəki GPS peykləri də cazibə qüvvəsi fərqləri səbəbindən hər gün 38 mikrosaniyə daha sürətli işləyir və bu, daim düzəldilir. Marsda isə saniyənin milyonda biri qədər olan kiçik səhvlər belə böyük nəticələrə yol aça bilər, ona görə də bu hesablamalar mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Tədqiqatçılar bu tapıntının avtonom planetlərarası zaman sinxronizasiyası sahəsində böyük bir addım olduğunu vurğulayırlar.

Şəbnəm Mehdizadə